Door Ilse Weldring (studente Internationale Betrekkingen aan de RUG) en dr. Marijke De Belder (docente Neerlandistiek, Universität Oldenburg)

Van april tot juli 2022 werkten studenten Duits van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de Radboud Universiteit (RU) samen met studenten Neerlandistiek aan de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg en de Westfälische Wilhelmsuniversität Münster in het onderwijsproject ‘Grenzen verleggen’ samen aan plannen over onderwijs, de Euregio, interculturele communicatie en culturele transfer. Eerder wijdden zowel de RU als de RUG hier eigen berichten aan. Uit onze ervaringen met dit project blijkt hoe belangrijk de taal van de buren is en hoe mooi het is om deze talen in de grensregio te studeren.

Ilse Weldring: In het begin was het allemaal een beetje ongemakkelijk, aangezien we elkaar allemaal online leerden kennen. We kregen elk de opdracht in een groepje van vier studenten van verschillende universiteiten een onderzoeksproject op te zetten, maar in welke taal overleg je dan? Gelukkig waren er handige tips van het docententeam om bijvoorbeeld luistertaal (iedereen spreekt zijn eigen maar begrijpt de andere taal) of in tandem (om de beurt Nederlands en Duits) met elkaar te overleggen.

Na drie weken online afspraken konden alle studenten elkaar eindelijk in levenden lijve ontmoeten tijdens twee intensieve weekenden waarbij we alle vier de universiteiten bezochten. De eerste ontmoeting zou in het noorden plaatsvinden, dus wij Groningers konden nog lekker uitslapen. De studenten uit Münster en Nijmegen, daarentegen, moesten al vroeg de trein pakken. We konden elkaar eindelijk leren kennen tijdens een bak koffie, of in het geval van onze zuidelijke gasten, meerdere bakken koffie. Het ijs was al snel gebroken en zo begon ons uitwisselingsavontuur echt. Er waren veel lezingen gepland in Groningen, net als in Oldenburg waar we de volgende dag heen zouden gaan.

Lezing door Frank Westerman

Toen Frank Westerman een lezing gaf over zijn boek De Graanrepubliek, kwam ik erachter dat ik de geschiedenis van de landbouw in het Noorden toch best interessant vond. Dat had ik me eerder nooit kunnen voorstellen. Het kwam vast doordat meneer Westerman met een enorme passie en enthousiasme vertelde.

Iedere universiteit had een ander thema voor de lezingen en projecten, deze waren economie, onderwijs, communicatie en cultuur. Allemaal uiterst interessante thema’s en door de afwisseling van Duits en Nederlands als voertaal ook best uitdagend. Hoeveel ik ook opgestoken heb over de thema’s, toch moet ik persoonlijk toegeven dat ik het meest geleerd heb in de tijd dat wij studenten elkaar beter konden leren kennen. Aangezien de studenten uit Nijmegen en Münster in Groningen zouden overnachten, hadden ze de keuze dit bij ons thuis te doen. Toen het voor mij laat genoeg werd, zei ik niets vermoedend: “Als jullie het niet erg vinden ga ik op bed.” Ik werd raar aangekeken, want blijkbaar kan je dit alleen in het noorden zo zeggen. De Zuiderlingen gaan toch echt naar bed. In zulke ongeforceerde momenten leer je onverwachts veel. Zulke momenten vonden natuurlijk ook plaats wanneer je met een Duitse student aan het praten was. Wanneer je allebei niet uit je woorden kan komen, moet je het maar uitbeelden. Zulke interacties maken dat we allemaal ons best deden elkaar te leren kennen, al waren we dan allemaal op een andere plek opgegroeid en al verstonden we elkaar niet eens altijd goed. Dit zorgt er ook voor dat deze ervaring onvergetelijk zal zijn, niet door de lezingen, maar door de nieuwe internationale vriendschappen, omdat we toch meer op elkaar lijken dan dat we dachten.

Marijke De Belder: ‘Grenzen Verleggen’ heeft heerlijk veel mensen bijeen gebracht, dat geldt niet alleen voor de studenten, maar zeker ook voor de docenten. Je krijgt zelden de kans zo intensief samen te werken in een docententeam dat niet afgebakend wordt door universiteitsgrenzen of landsgrenzen. Ook de studenten van vier universiteiten werden ‘onze’ studenten. ‘Grenzen Verleggen’ zweefde boven grenzen heen. 

Zeker, we hebben soms veel vroeger moeten opstaan dan een vrijdag verdient, maar dat leed was gauw vergeten, vanaf die eerste avond op het terras van het Groningse café. Het leek alsof iemand eerst goed geschud had met een blikje studenten en lukraak weer had leeggegooid. Ze zaten willekeurig naast elkaar, zo vastberaden waren ze elkaar te leren kennen en met elkaar te praten. Wie net nog Nederlands aan het praten was, sprak nu weer Duits en andersom. Ik had veel verwacht van dit project als netwerk- en taaluitwisselingsinitiatief, maar het overtrof alle verwachtingen. Verder waren er de campussen en de steden. Het is moeilijk uit te leggen, maar vier universiteiten in vier dagen bezoeken doet poorten opengaan in je ervaring. Het is alsof je territorium verovert als vertrouwd terrein. De grensregio, die voelt bekend!

We hadden een breed aanbod aan lezingen voor de studenten georganiseerd. Wat ik daar vooral uit meeneem, is dat er heel veel uiterst boeiend werk is in deze regio. Er gebeurt veel! Nederlandse kinderen moeten kennismaken met Duits, de samenwerking tussen de Nederlandse en Duitse brandweer moet worden gecoördineerd, in grensdorpen staan schooltjes die antwoorden moeten vinden op een gemengd publiek, de Nederlandse schilderkunst en literatuur moet de grens over, enzovoort. Wat we ook meekregen is dat de rol van INTERREG nauwelijks te overschatten is: de Europese Unie wil dat we samenwerken. De grensregio, die biedt mogelijkheden.

Naschrift: Het project ‘Grenzen verleggen won in december 2022 de derde prijs en de publieksprijs van het Nuffic Europees Talenlabel. Bekijk hier de video waarin het project wordt gepresenteerd: