In deze nieuwe reeks over de vakvernieuwing vertelt Daniela Fasoglio, curriculumontwikkelaar moderne vreemde talen (mvt) bij SLO, over de stap van ontwikkeling naar praktijk van de nieuwe conceptexamenprogramma’s mvt. Ze blikt terug op de totstandkoming, licht de belangrijkste vernieuwingen toe en beschrijft hoe scholen vanaf september 2025 deze programma’s beproeven om te komen tot een betekenisvol én uitvoerbaar curriculum.

De afgelopen tweeënhalf jaar waren intens, inspirerend en soms ook spannend. Samen met de leraren en opleiders van de vakvernieuwingscommissie en met veel andere taalexperts werkten we aan een vernieuwde basis voor de programma’s Arabische, Duitse, Engelse, Franse, Spaanse en Turkse taal en cultuur in het vmbo, havo en vwo, en Chinese, Italiaanse en Russische taal en cultuur in havo en vwo. Het resultaat: een ambitieus en betekenisvol curriculum waarin communicatie én vakspecifieke inhouden centraal staan. Leerlingen leren dat communiceren in een andere taal meer is dan het beheersen van de vier taalvaardigheden. Ze leren over taal, over de relatie tussen taal en cultuur. Ze leren dat talen ertoe doen juist in een wereld die steeds meer verweven raakt, en dat een nieuwe taal niet alleen een fitnessruimte voor je hersens (hoe nuttig ook, zoals zelfs onderzoek inmiddels toont) is.

Van concept naar concreet

Toen de eerste versie van maar liefst 36 examenprogramma’s in 2024 vorm kreeg, voelde dat als een ware mijlpaal. Een syllabuscommissie onder regie van het CvTE en in samenwerking met Cito en SLO maakte vervolgens conceptsyllabi voor de centraal-examenvakken Engels, Duits, Frans en Spaans. Bij SLO scherpten we het geheel daarna aan tot versie 2: nu niet alleen betekenisvol, maar ook examineerbaar. Tegelijkertijd kwamen er ook nog 12 programma’s voor de ‘compacte’ variant voor Arabisch, Chinees, Italiaans, Russisch, Spaans en Turks. Compact, want deze variant wordt alleen in de bovenbouw havo/vwo aangeboden, het hele programma wordt dan met een SE afgesloten.  

Daarmee is de eerste ontwikkelfase afgerond en start een nieuwe: beproeven op scholen, verbeteren en samen komen tot definitieve examenprogramma’s. Intussen is in september 2025 een nieuwe syllabuscommissie aan de slag gegaan met de uitwerkingen voor Arabisch, Russisch en Turks, die een jaar na de eerste vier talen in de planning volgen.

De brug tussen ambitie en uitvoerbaarheid

De komende maanden staan in het teken van beproeven: het toetsen van de conceptexamenprogramma’s in de onderwijspraktijk. Als curriculumexpert beschouw ik dit als de spannendste en meest leerzame fase van het hele traject. Papier is geduldig – maar de klas niet. Daarom gaan we met leerlingen, leraren en schoolleiders samen aan de slag om te ontdekken: werkt dit écht?

In het schooljaar 2025-2026 doen zo’n 30 scholen mee waar Engels, Duits, Frans, Spaans en Chinees worden gegeven. Zij onderzoeken met ons hoe bruikbaar de programma’s zijn om onderwijs te maken en voor het opstellen van PTA’s, en hoe haalbaar de doelen zijn in lestijd en leerlast. In 2026-2027 volgen Arabisch, Russisch en Turks en de andere compacte varianten.

De nieuwe programma’s zijn uitgewerkt in drie domeinen die als één geheel de kern vormen van ons raamwerk: Communicatie, Taalbewustzijn en Cultuurbewustzijn. Die structuur is afgestemd met die van Nederlandse taal en literatuur en Friese taal en cultuur – een belangrijke stap richting samenhang in talige ontwikkeling door alle vakken heen.

Wat is er nieuw?

Een aantal vernieuwingen maakt de talencurricula herkenbaar anders. Allereerst de nadruk op de sociale functie van taal. De eindtermen over de taalvaardigheden zijn concreter geformuleerd en houden rekening met afstemming op doel en context van de communicatie. Ook krijgt het beoordelen van de bruikbaarheid en betrouwbaarheid van bronnen specifieke aandacht. In de eindtermen zijn kenmerken van ERK-niveaus per taal, taalvaardigheid en schoolsoort verwerkt – een stevige basis voor differentiatie. Daarnaast is er meer aandacht voor vakspecifieke kennis. Niet alleen hoe we communiceren, maar ook waarom en met welke effecten: hoe werkt taal? wat is taalvariatie, welke effecten hebben taal- en registerkeuzes in een gesprek, welke rol speelt taal in identiteit? En natuurlijk het culturele perspectief: welke rol speelt het in communicatie? Leerlingen leren ook hun eigen identiteit en opvattingen te spiegelen aan de wereld van fictie.

De vraag die telt: werkt het?

Of dit allemaal ook uitvoerbaar is, gaan we samen met leraren ontdekken. In de try-out fase staan enkele kernvragen centraal, zoals:

• Biedt het domein communicatie (met het geïntegreerde ERK) voldoende handvatten voor betekenisvol talenonderwijs en toetsing?
• Zijn de eindtermen voor taalbewustzijn en cultuurbewustzijn concreet genoeg geformuleerd?
• Hoe komt samenhang tussen de drie domeinen terug in de onderwijsprogramma’s? En is het haalbaar om binnen de beschikbare lestijd recht te doen aan alle drie de domeinen?

We onderzoeken nu hoe leraren de samenhang tussen domeinen kunnen benutten in hun onderwijs. Hoe kun je bijvoorbeeld aspecten van taalstructuren, taalvariatie en het cultuurperspectief verbinden aan communicatieve taken? En bieden de programma’s genoeg richting om te differentiëren tussen schoolsoorten en leerwegen?

Van startdag tot slotdag

Op 17 september 2025 trapten we af met een landelijke startdag. Wat ons als SLO-team raakte, was de betrokkenheid van de aanwezige leraren: de oprechte nieuwsgierigheid naar wat dit curriculum kan betekenen voor hún leerlingen. In groepsgesprekken gingen we meteen aan de slag met een aantal specifieke thema’s: fictie in het vmbo, fictie/literatuur in havo/vwo, communicatieve aanpak in het vmbo en de specifieke rol van Engels in de internationale communicatie. Leraren kregen inspiratiematerialen mee om hun eigen lessen te ontwikkelen op basis van de nieuwe eindtermen, die in samenhang aan bod komen. Tussen herfst- en kerstvakantie worden deze lessen uitgevoerd. Zo wordt het nieuwe curriculum een levende routekaart. Voor Engels vmbo-bb en vmbo Duits, Frans en Spaans ligt de nadruk op realistische taaltaken. Voor Duits, Frans, Spaans en Chinees in havo/vwo is de focus literatuur. Engels vmbo-kb en -gl/tl richt zich op fictie rond thema’s die leerlingen aanspreken. En voor Engels havo/vwo gaat het om hoe de invalshoek van een wereldtaal met een rijke taalvariatie terug kan komen in het onderwijs.

Op 14 januari 2026 ontmoeten we elkaar weer tijdens een tweede landelijke bijeenkomst. Dan evalueren we de opgedane ervaringen. In de maanden daarna beproeven we de inhouden die behoren bij het centraal examen, in nauwe samenwerking met Cito. Op 15 april 2026 sluiten we de fase van beproeven af met een slotdag vol reflectie, uitwisseling en vooral veel trots.

Wat er tegelijk achter de schermen gebeurt

Terwijl leraren met leerlingen werken, praten wij ook met schoolleiders. Hun perspectief is cruciaal: hoe zorgen we dat de nieuwe programma’s niet alleen didactisch, maar ook organisatorisch duurzaam zijn? Welke tijd, middelen en scholing zijn nodig om alle docenten mee te nemen? De antwoorden daarop helpen straks om invoering landelijk goed te begeleiden.

Vanaf april 2026 wegen we alle feedback van scholen zorgvuldig. We bespreken de bevindingen met Cito en het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Op basis daarvan scherpen we de conceptexamenprogramma’s aan; waar nodig past het CvTE ook de conceptsyllabi aan. Dat gezamenlijke proces is voor mij precies waar curriculumontwikkeling over gaat: niet iets bedenken voor scholen, maar iets bouwen mét scholen. Wie nieuwsgierig is geworden naar de conceptexamenprogramma’s, kan ze bekijken via de SLO-website: Examenprogramma moderne vreemde talen.

Literatuur en bronnen

• SLO (2025). Conceptexamenprogramma’s moderne vreemde talen, versie 2.
• College voor Toetsen en Examens (CvTE). Conceptsyllabi Engels, Duits, Frans en Spaans.
• CEFR – Common European Framework for Languages. Companion volume. (Council of Europe, 2020)
• ERK – Europees Referentiekader voor Talen. Aangevulde uitgave. (Nederlandse vertaling, Taalunie, 2022).