door Annika Stalman, studente aan de Rijksuniversiteit Groningen (Research Master Language and Cognition)

Op 7 april 2022 presenteerde ik tijdens het symposium van Platform Frans mijn Bachelorscriptie getiteld L’attrition du FLE chez les apprenants néerlandophones : le pouvoir prédictif de l’aptitude langagière. De presentatie is opgenomen en hieronder terug te zien. In deze blog bespreek ik hoe het onderzoek tot stand is gekomen en presenteer ik de belangrijkste bevindingen.

Tijdens mijn Bachelor Europese Talen en Culturen studeerde ik zowel Frans als Taalkunde. Fascinerend vond ik het om te leren hoe onze hersenen in staat zijn een of zelfs meerdere nieuwe talen te leren. Wat me echter nog meer intrigeerde was dat wij deze ook weer kunnen ‘vergeten’ zodra we er niet langer aan worden blootgesteld. Hoewel er veel onderzoek gedaan is naar het verwerven van een vreemde taal, blijft het aantal studies naar het verliezen ervan beperkt. Er heerst dan ook onduidelijkheid in de wetenschappelijke literatuur als het gaat om factoren die bepalend zijn voor het kwijtraken van eerder verworven taalvaardigheden (Jessner, Oberhofer, & Megens, 2021). Tegen deze achtergrond besloot ik het fenomeen taalattritie nader te onderzoeken.

Het voornaamste doel was het bestuderen van taalverlies bij een groep Nederlandstalige oud-leerlingen van het Frans als vreemde taal. Zij hadden het Frans drie jaar geleden op de middelbare school geleerd, maar nadien niet meer gebruikt. In een lexicale decisietaak werden hun Franse taalvaardigheden gemeten en vergeleken met die van huidige leerlingen. Op die manier kon ik vaststellen hoe het langere tijd niet gebruiken van de taal de toegang tot het mentale lexicon beïnvloedde.

Daarnaast wilde ik nagaan in hoeverre taalaanleg taalverlies kan beperken of voorkomen. Dat taalaanleg een belangrijke rol speelt in het taalverwervingsproces is immers aangetoond (Wen, Biedron, & Skehan, 2016): mensen met een speciaal ‘talent’ voor taal zouden een nieuwe taal sneller en op een hoger niveau kunnen beheersen. Ik voorspelde daarom dat taalaanleg niet alleen een positief effect zou hebben op het leren van een vreemde taal, maar tevens op het niet verliezen ervan.

De resultaten lieten zien dat taalattritie zich na verloop van tijd inderdaad manifesteert in een complexere taalverwerking (Mehotcheva & Mytara, 2019). Deze leek niet alleen te worden veroorzaakt door ontoegankelijk geworden taalkennis, maar ook door interferentie van het Nederlands. Bovendien bleek het wel of niet hebben van een ‘talenknobbel’ van significante invloed op de mate van taalverlies van het Frans als vreemde taal: Franse lexicale vaardigheden van oud-leerlingen mét taalaanleg leken minder aan verandering onderhevig te zijn geweest dan die van leerlingen zónder taalaanleg. Dit doet vermoeden dat individuen met een hoger niveau van taalaanleg minder afhankelijk zijn van regelmatig contact met de taal om dezelfde taalvaardigheid te behouden (Bylund, E., Abrahamsson, N., & Hyltenstam, K., 2010).

Kortom, het huidige onderzoek suggereert dat taalaanleg taalverlies in sterke mate kan voorspellen. Desalniettemin vragen overige bevindingen om een meer genuanceerde interpretatie. Studies naar taalattritie lijken hoe dan ook een onmisbare aanvulling op studies naar taalverwerving voor een beter begrip van de cognitieve mechanismen die ten grondslag liggen aan verlies van een (eerste, tweede of vreemde) taal, de semantische organisatie van het mentale lexicon en de wisselwerking van verschillende talen in het brein.

Bronnen

Bylund, E., Abrahamsson, N., & Hyltenstam, K. (2010). The role of language aptitude in first language attrition: The case of prepubescent attriters. Applied Linguistics, 31(3), 443–464.

Jessner, U., Oberhofer, K., & Megens, M. (2021). The attrition of school-learned foreign languages: A multilingual perspective. Applied Psycholinguistics, 42(1), 19–50.

Mehotcheva, T., & Mytara, K. (2019). Exploring the impact of extralinguistic factors in L2/FL attrition. In M. S. Schmid & B. Köpke (Eds.), The Oxford handbook of language attrition (pp. 349–363). Oxford: Oxford University Press.

Wen, Z., Biedron, A., & Skehan, P. (2016). Foreign language aptitude theory: Yesterday, today and tomorrow. Language Teaching, 50(1), 1–31.