door Janine Berns & Bert Le Bruyn, Meesterschapsteam MVT

Nadat de voorstellen van Curriculum.nu bij politiek Den Haag waren geland, werd er een wetenschappelijke commissie ingesteld om de mogelijkheden voor een vervolgtraject te verkennen. Deze commissie heeft groen licht gegeven om de volgende stappen te zetten in de herziening van het mvt-curriculum. In mei maakte SLO de samenstelling voor de vakvernieuwingscommissie Moderne Vreemde Talen bekend, die eind juni van start gaat met de actualisering van de examenprogramma’s in het voortgezet onderwijs. En daarmee is de concretisering van het nieuwe curriculum een volgende fase ingegaan. Een fase die weer nieuwe uitdagingen met zich meebrengt, met name voor de betrokkenen bij de vakvernieuwingscommissie en voor de ontwikkelaars van lesmateriaal. 

Tijdens het Congres Frans in Noordwijkerhout op 20 april 2022 nam uitgeverij ThiemeMeulenhoff de aanwezigen alvast mee in de manier waarop aandacht voor taalbewustzijn vormgegeven kan worden in de mvt-les. Vertrekpunt hierbij was dat de verschillende facetten en bouwstenen die raken aan taalbewustzijn in brede zin, voor docenten vaak nog wat te abstract blijven om er direct mee aan de slag te kunnen. Dat het integreren van taalbewustzijnsonderdelen in de mvt-les geen grote stap hoeft te zijn, lieten de workshopleiders zien aan de hand van het boekje ‘De toekomst van het talenonderwijs. Voorbeelden uit de taalmethodes van ThiemeMeulenhoff’. Deze uitgave bevat een selectie aan opdrachten waarin taalbewustzijnselementen terug te vinden zijn uit hun bestaande methodes Duits, Engels en Frans. Denk daarbij aan opdrachten die gaan over taalgebruik in vlogs of WhatsAppjes, over het Duits dat in Oostenrijk soms net wat anders klinkt dan in Duitsland, over de link tussen woorden als ‘beauty’, ‘beautiful’, ‘beautician’ en ‘beautify’, of over hoe je onbekende woorden kunt begrijpen door gebruik te maken van de context of woorden die je kent uit een andere taal. Daarmee biedt het boekje niet alleen inspiratie, maar laat het ook al zien dat aandacht voor taalbewustzijn niet iets volledig nieuws of onbekends is in het mvt-onderwijs. 

In de huidige situatie is het vaak zo dat docenten in verschillende mate aandacht besteden aan oefeningen die raken aan taalbewustzijn, en ook dat ze dergelijke onderdelen noodgedwongen vaak (moeten) overslaan door tijdgebrek in het rooster. Met de voorstellen die gedaan zijn voor de curriculumherziening van de mvt zou aandacht voor taalbewustzijn op een systematische manier ingebouwd worden in de mvt-onderwijspraktijk. De uitdaging is nu om taalbewustzijn op een zodanige manier te verwerken in het curriculum, de lesmethodes en de toetsing, dat leerlingen stapsgewijs ontdekken wat taal allemaal inhoudt,  dat taal onlosmakelijk met de samenleving verbonden is, en hoe ze hun talige kennis en repertoire kunnen gebruiken. Met duidelijke leerlijnen (per taal maar ook tussen de verschillende schooltalen), met een variatie aan taalspecifieke en taaloverstijgende opdrachten waarin leerlingen contrastief te werk kunnen gaan, zullen leerlingen al snel merken dat er meer achter taal schuilgaat dan ze op het eerste gezicht denken. En bovenal dat het leren van een vreemde taal veel meer is dan alleen maar het leren van woordjes en regels. 

Dat aanpassingen in het mvt-programma leiden tot een actualisatie van lesmethodes is een bijna onvermijdelijke oorzaak-gevolg relatie. Lesmateriaal wordt geharmoniseerd met de curriculumveranderingen en moet aansprekend zijn voor de leerling van nu. Maar lesmethodes zijn er uiteraard ook voor de docenten. Zij moeten er dagelijks mee werken en door de enorme tijdsdruk in het onderwijs hebben ze weinig tijd om zelf extra materiaal te ontwikkelen. Wij kijken alvast uit naar de lesmethodes die na afloop van deze actualisatiefase op de markt zullen verschijnen. Heb je zelf leuke taalbewustzijnslessen die je nu al graag deelt met andere docenten of ben je zelf op zoek? Kijk dan vooral even op de lesmateriaalpagina van Taalwijs!